Bilimsel Makalenin Bölümleri
Bilimsel makaleler;
“başlık, özet, giriş, yöntem, bulgular, sonuç ve tartışma, kaynakça” bölümlerinden oluşur. Metnin özelliğine göre bu bölümlerden bazıları bulunmayabilir veya başlıkla belirtilmeyebilir. Özellikle edebî makalelerde ” özet, giriş, yöntem, bulgular, sonuç, tartışma ve kaynakça” bölümleri bulunmayabilir.
1. Başlık: Konunun ilgilileri tarafından okunacak ilk bölümdür. Bu nedenle başlık düzenlenirken kelimeler dikkatle seçilmeli, makalenin içeriğini yansıtan en az sayıda kelime kullanılmalıdır. Uygun bir başlığı olmayan makale, hedef okuyucu kitlesine ulaşmayabilir.
2. Özet: Metnin bütününde anlatılanların ana hatlarıyla ifade edildiği bölümdür. Araştırmanın kapsamı, amacı, araştırmada kullanılan yöntemler, elde edilen bulgular, araştırma sonunda ulaşılan sonuçlar ve metindeki anahtar kelimeler bu bölümde verilir.
3. Giriş: Temel bilgilerin sunulduğu bölümdür. Bu bölümde konuyla ilgili daha önce yapılan çalışmalar hatırlatılır. Bu çalışmaya neden gerek duyulduğu ortaya konur.
4. Yöntem: Bu bölümde araştırmada tercih edilen yöntem ve söz konusu yöntemin tercih edilme nedenleri anlatılır. Yazarın neyi, nasıl ve niçin kullandığını açıkladığı bu bölüm, konuyu bilen bir uzmanın aynı çalışmayı kendi imkânlarıyla tekrar etmesini sağlar nitelikte olmalıdır.
5. Bulgular: Bu bölümde araştırmada elde edilen bulgular ve bu bulguların ne anlama geldiği dile getirilir.
6. Sonuç ve Tartışma: Bu bölümde araştırmada elde edilen bulguların araştırmanın amaçları ile ilişkileri kurulur. Elde edilen bulgulardan birtakım nesnel genellemelere ulaşılmaya çalışılır. Ulaşılan sonuçlar, daha önce aynı veya benzer konularda yapılmış çalışmaların sonuçlarıyla karşılaştırılır. Araştırmanın bilim dünyasına katkısı belirtilir. Yapılan bilimsel çalışmayla ulaşılan sonuçların günlük hayattaki olası etkileri değerlendirilir.
7. Kaynakça: Makalenin sonunda, yararlanılan kaynaklar liste hâlinde gösterilir. Makalede yer alan her kaynağa, kaynakçada yer verilir; kaynakçada yer alan her kaynağa metin içinde gönderme yapılır. Bilginin hangi kaynaktan alındığı, metnin içinde kaynağa gönderme yapılarak belirtilir. Kaynakçada her kaynağa sadece bir kez yer verilir.
Makalede özetleme, Alıntılama ve Kaynak Gösterme:
Bilimsel metinlerin en önemli özelliği, ortaya konulan düşünce veya tezin belirli kanıtlara dayandırılarak ispatlanmasıdır. Bu amaçla farklı kaynaklardan veya bilimsel araştırma sonuçlarından faydalanılır.
“Şiir Kaynağı Bilmeceler” adlı makalede de öncelikle “bilmecelerin şiirsel açıdan oldukça zengin olduğu” tezi ortaya konulmuş ve bununla ilgili yapılan çalışmalar sıralanmıştır. Bilmecelerin şiirsel yönü hakkında Prof. Dr. Şükrü Elçin ve Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun cümlelerine başvurulmuştur. Birisi alan uzmanı, diğeri ise şair olan bu kişilerin görüşlerinin tamamı makaleye alınmamış, yalnızca konuyla doğrudan ilgili olan ifadelere yer verilmiştir. Makalede yer verilen alıntılar, adları dipnotta verilen kaynaklardan doğrudan aktarıldığı için tırnak içerisinde gösterilmiştir. Makalenin dipnotunda bu cümlelerin alındığı eserlerin künyeleri, “yazar adı, eser adı, basıldığı şehir, basım yılı ve sayfa numarası” sırasına göre verilmiştir. Makalenin ilerleyen bölümünde “giriş” bölümünde ortaya konulan tez, “gelişme” bölümünde çeşitli örneklerden hareketle ispatlanmış ve “sonuç” bölümünde de konuyla ilgili bir genel yargıya ulaşılmıştır.
Makalede Açıklayıcı Anlatım:
Bilimsel bir yazı türü olan makalede bir görüş veya tezi ispatlamak amaç edinildiği için nesnel bir anlatım dili kullanılır. Bu anlatım diline ve bilimsel metinlere en uygun düşen anlatım biçimi “açıklama”dır. Çünkü makalede yazar ortaya koyduğu tezi ispatlamak için gerekli açıklamaları yapmak ve okuru ikna etmek durumundadır.
“Şiir Kaynağı Bilmeceler” adlı makalede de
açıklama anlatım biçimine sıkça başvurulmuştur. Öncelikle bilmecelerin hangi
söz sanatlarına dayandığı açıklanmış, daha sonra bunlar çeşitli örneklerle desteklenmiştir. Yine örneklerden sonra söz konusu bilmecelerin şiiriyetini sağlayan unsurlar açıklanarak makale bir sonuca ulaştırılmıştır. Bu metinde de görüleceği gibi makalelerde, açıklayıcı anlatımın yanı sıra örneklendirme, tanık gösterme, tanımlama, verilerden yararlanma gibi
düşünceyi geliştirme yollarına da sıkça başvurulmaktadır.
Makale Örnekleri:
- Bırakın Güneş Işığı İçeri Girsin
- Atatürkçü Düşüncede Eğitim Sistemi
- Küresel Çevre Kirlenmesi
- Edebi Makale Örnekleri
Türk Edebiyatında (bazı) Makale Yazarları ve Eserleri
Şinasi:
Namık Kemal:
- Mes Prisons Muahezenamesi
- Renan Müdafaanamesi
Ziya Gökalp:
- Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak
Cenap Sahabettin:
- Evrak-ı Eyyam
- Nesr-i Harp
- Nesr-i Sulh
Ali Canip Yöntem:
- Millî Edebiyat Meseleleri ve Cenap Beyle Münakaşalarımız
Yahya Kemal Beyatlı:
- Aziz İstanbul
- Eğil Dağlar (makale – sohbet)
Yaşar Nabi Nayır:
- Edebiyatımızın Bugünkü Meseleleri (makale – inceleme)
Hasan Ali Yücel:
- Pazartesi Konuşmaları
- İyi Vatandaş İyi İnsan
Mehmet Kaplan:
- Büyük Türkiye Rüyası (makale – eleştiri)
- Kültür ve Dil (makale I eleştiri)
- Nesillerin Ruhu (makale – eleştiri)
Ahmet Hamdi Tanpınar:
- Edebiyat Üzerine Makaleler
Samiha Ayverdi:
- Yusufçuk (makale ve konferansları)
